« بسمه تعالی »

چون سخن از ثبت احوال می آید که هویت و تحولات حیاتی افراد را در بر می گیرد ایجاب می کند که نحوه شناسائی افراد را قبل از تشکیل این سازمان باختصار بررسی نماییم . اهمیتی که در جوامع مختلف به مذهب داده می شد باعث گردیده بود که در مورد ثبت وقایع مذهب نقش مهمی را ایفا کند چنانچه در کشورهای مسیحی ، کلیسا این وظیفه را انجام میداده است و موارد مثل ( غسل تعمید برای ولادت ، مراسم ازدواج و آخرین اعتراف هنگام مرگ ) در دفاتری که مخصوص کلیسای هر منطقه بود ثبت می گردید ، در ایران نیز با کمی جستجو می توانیم قرآن هائی پیدا کنیم که پشت آنها ولادت فرزندان خانواده ثبت شده ، یا سنگ قبرهایی که روز مرگ با ذکر تاریخ ماه و سال در روی آنها حک شده است . گسترش جوامع و تدوین قوانینی که تعیین تشخیص حقوق افراد را چه از نظر داخلی و چه از نظر خارجی در بر می گرفت لزوم ایجاد چنین سازمان و تشکیلاتی را برای ثبت وقایع ایجاب می کرد . ثبت وقایع در کشورهای اروپائی تقریباً از قرن نوزدهم شروع شده و از همین زمان هم جنبه حقوقی پیدا کرد . در ایران با توجه به توسعه اقتصادی و بالا رفتن سطح فرهنگ به تدریج این نیاز محسوس گردید بهمین جهت فروردین سال 1295 نخستین گام در این راه برداشته شد و تصویب نامه ای مشتمل بر 41 ماده به تصویب هیئت وزیران رسید که مقدمات اجرای آن از اول مهرماه 1297 فراهم گردید و اداره ای بنام اداره سجل احوال در وزارت ( داخله کشور ) تأسیس شد و از روز شانزدهم آذرماه همان سال مأمورین بلدیه ( شهرداری ) تهران شروع به توزیع شناسنامه های یکبرگی در بین ساکنین شهر تهران نمودند در تاریخ 14/3/1304 قانون سجل احوال مشتمل بر 35 ماده به تصویب مجلس رسید به موجب این قانون مقرر گردید که کلیه اتباع ایرانی چه در داخل و چه در خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند و این امر باعث گردید که دامنه عملیات اداره سجل احوال که حدود هفت سال فقط در تهران دائر بود به شهرستانها گسترش یابد و در نتیجه توزیع شناسنامه در میان تمام افراد کشور شروع گردید . لیکن قانون فوق به موجب قانون بیستم مرداد 1307 که مشتمل بر 16 ماده است فسخ گردید . در این قانون اهداف اساسی از تشکیل اداره صورت عمل به خود گرفته و چون دو وظیفه ثبت وقایع و جمع آوری آمارهای مختلف به این اداره محول گردیده بود از این جهت نام آن اداره به اداره احصائیه و سجل احوال کل مملکتی تغییر پیدا کرده بود . از سال 1307 تاکنون قوانین ثبت احوال بعلت عدم تناسب با گسترش جامعه و نیازهای ناشی از این پیشرفت چندین بار اصلاح گردید . در سال 1337 قسمت آمار از ثبت احوال جدا گردید و خود تحت عنوان اداره کل آمار عمومی شروع به فعالیت کرد که به موجب مصوبه بعدی در سال 1344 بنام مرکز آمار ایران شناخته شد . عناوین سازمان ثبت احوال کشور از بدو تأسیس تاکنون بدین صورت است .

1- اداره سجل احوال 1/7/1297 2- اداره احصائیه و سجل احوال کل مملکتی 20/5/1307 3- اداره کل آمار و ثبت احوال 1315 4- اداره کل ثبت احوال 1337 5- ثبت احوال کل کشور 29/2/1352 6- سازمان ثبت احوال کشور 29/12/1352

اما در شهرستان مشهد تشکیلات سازمان ثبت احوال کشور در تاریخ 12/5/1306 تحت عنوان اداره آمار و ثبت احوال شهرستان مشهد شروع به کار نمود و بدنبال آن در سالهای بعد در سایر شهرستانها استان خراسان نسبت به تأسیس اداره اقدام نمودند . در سال 1341 عنوان تشکیلاتی ادارات ثبت احوال خراسان در مشهد ابلاغ شد و در سال 54 این عنوان به اداره کل ثبت احوال خراسان تغییر پیدا کرد . رؤسا و مدیران از ابتدا تأسیس این اداره کل بدین شرح است . 1- آقای عباس برهان حاتمی 2- آقای مستوفیان 3- آقای مهدوی 4- آقای کامران 5- آقای صلاحی 6- آقای غلامعلی لک 7- آقای فنائی 8- آقای اسماعیل راد 9- آقای پروین 10- آقای اسماعیل راد 11- آقای مصطفی کاظمی 12- آقای ابراهیم توفیقی 13- آقای محمد مهدی رشیدی 14- آقای وجه ا... خدمتگزار 15- آقای سید احمد قشمی 16- آقای رضا عبدالهی 17- آقای سید حسین نیری

مشخصات مدیران کل ثبت احوال خراسان رضوی از ابتدای سال 1358 تاکنون
ردیف	نام و نام خانوادگی	دوره تصدی		مدت	آخرین مقطع تحصیلی در شروع تصدی	رشته تحصیلی	سابقه قبلی در همین دستگاه		سن در ابتدای انتصاب	بومی یا غیربومی	عکس
		از تاریخ	تا تاریخ	( ماه)			مدیریت	کارشناسی
1	ابراهیم توفیقی	1/1/58	31/3/59	15	لیسانس	علوم اجتماعی	*		45 سال	غیربومی
2	محمد مهدی رشیدی	1/4/59	5/5/71	145	لیسانس	تاریخ	*	*	33 سال	بومی
3	وجه ا... خدمتگزار	6/5/71	30/9/77	77	فوق لیسانس	مدیریت دولتی	-	-	33	بومی
4	سید احمد قشمی	1/10/77	27/6/84	80	فوق لیسانس	مدیریت دولتی	*		41	غیربومی
5	رضا عبدالهی	28/6/84	4/3/87	32	فوق لیسانس	مدیریت دولتی	*		54	غیر بومی
6	سید حسین نیری	5/3/87	تاکنون		لیسانس	علوم اجتماعی	*	*	51	بومی